Durf uit te proberen en in de chaos te zitten

Interview met Astrid Schrage

Astrid woont aan de rand van de Bussummerheide in een licht appartement, met groen rondom en beelden in de tuin, achter gelaten door de vorige bewoonster. Een hemeltje voor een kunstenaar in ontwikkeling, die zichzelf omschrijft als impulsief en avontuurlijk, en in haar werk eerder expressionistisch is dan conceptueel. Hoewel ze niet precies begrijpt hoe ze zo in Bussum terechtgekomen is, erkent ze dat ze hier rust heeft gevonden.

“Wat ben je voor een kunstenaar?”
“Eigenlijk ben ik geen schilder, ik werk multidisciplinair. Als ik ergens in pas, is het in een hokje van de creatieve, eigenwijze mensen die hun hart volgen. Ik werk vanuit ideeën en geef mijn eigen wereld vorm: met epoxy, piepschuim, Pro Create, linosneden, olieverf. Daarnaast maak ik mijn eigen surfboard en ben ik bezig met een wandsculptuur. Tevens schrijf en illustreer ik mijn eigen poëzie.

‘’De kunstwereld is veranderd: je kan alles doen, alles maken, maar je kan je wel afvragen: is alles wel kunst?’’
Als je autodidact bent, je een gevoel voor urgentie hebt, en je hebt een verhaal, dan kom je er ook.”

“Urgentie?”
“Ja, dat houdt in dat je iets wil meegeven, dat je iets wilt vertellen, iets maken, vanuit jezelf. Kunst is kijken en kunst is de essentie van een gevoel; ik wil persoonlijk geraakt worden. Zo heb ik een cursiste die het hele seizoen aan enkel één werkstuk heeft gewerkt wat zich steeds meer uitbreidde, met allerlei materialen; ze moèst dat doen.”

“Je hebt een idee over kunst en chaos: hoe werkt dat in de cursus die je geeft?”
“Door samenkomst van mensen kunnen heel mooie dingen ontstaan. Als je durft te experimenteren, even in de chaos kunt zitten, en vandaaruit weer tot iets nieuws komt ben je heel welkom. Het gaat om dingen loslaten en durven te laten ontstaan.

In de huidige cursus zijn we gestart met losse pigmenten over een doek te spetteren; je werkt abstract, met kleur, vrij van vorm. Als het droog is spannen we het op en van daaruit kijken we wat er in het werk zit en hoe je daar verder mee werkt.

Als je klassiek bent opgeleid is het soms moeilijk om zoiets aan te gaan, dan moet het kloppen. Een hyper realistisch schilderij bijvoorbeeld; maar voor mij is dat vaak niet interessant.”

“Doet vakmanschap er voor jou toe?”
Lichte aarzeling.

“Vakmanschap is vaak belangrijk om iets echt kunst te kunnen noemen, maar humor ook, en vernieuwing. Zo ook kleurgebruik en een vrije toets; het gaat om de combinatie. Kunst is kijken, ontdekken. Wat zijn mijn kleuren, wat is mijn materiaal? Daarnaast is kennis van de kunstgeschiedenis belangrijk. Om te weten wat er allemaal is en bestaat, maar ook om bijvoorbeeld grapjes mee te maken en om naar terug te verwijzen, of mijn cursisten mee te inspireren.”

“Hoe geef je deze inspiratie vorm in je lessen?”
“Vier jaar geleden werd ik gevraagd om les te geven aan de Gooise Academie. Ik heb toen de cursus mixed media opgezet. Ik laat cursisten met veel verschillende dingen in aanraking komen. Keurig olieverf leren schilderen: dat leer je niet bij mij!

Zelf houd ik er van een Art Journal bij te houden, een visueel verzamelboekje waarin je elke dag schrijft, opplakt, verzamelt. Zo kom je erachter welk materiaal je aanspreekt.

Soms geef ik cursisten de opdracht om een onderwerp op 10 verschillende manieren met 10 verschillende materialen te verbeelden. Zo komen ze vanzelf tot nieuwe dingen.”

“Een voorbeeld?”
“Nou, je ontdekt opeens dat je van pastelkrijt houdt, maar dat dat niet perse op pastelpapier hoeft bijvoorbeeld. Dat is een marketingtruc; werk op de ondergrond die je prettig vindt. Alles kan door elkaar. Zo zoek je uit wat voor jou werkt en wat niet.”

“Welke mensen komen op jouw cursus af?
Met overtuiging:

”Je komt bij mij om werk te maken wat je niet eerder hebt gedaan. Ik probeer cursisten aan te zetten tot zelfreflectie, door feedback, zowel bevestigend als ook confronterend, als het nodig is om iemand over een drempel te helpen.”

“Lukt dat?”
“Ja, meestal wel: ik geniet ervan als iemand in een flow zit.”

Korte pauze, benen op de bank.

“Je moet je wel openstellen; als je dat niet kan opbrengen houdt het op. Ik probeer naar boven te halen wat iemand in beweging zet. Overigens is de reden om naar een cursus te gaan voor veel mensen ook dat het lastig is om thuis aan het werk te gaan, niet afgeleid te worden. “

“Hoe ziet kennisverwerving van de kunst er bij jou in de les uit?”
“Ik bespreek elke week een kunstenaar, ik laat graag hedendaagse kunstenaars zien van over de hele wereld die soms op latere leeftijd ontdekt zijn en middenin hun carrière staan”

“Zoals?”
“Katherine Bradford; 82 jaar, uit New York, die het figuratieve met het abstracte combineert, of de Zweedse Mamma Anderson, of Katerina Janeckova, die haar persoonlijk leven vertaalt naar beeld, soms met humor, soms heel stoer. Daarin beschermt ze zichzelf niet. Ze schaamt zich er niet voor zichzelf bloot te geven, desnoods een karikatuur van zichzelf te maken. Ze heeft lef.”

“Heb jij dat ook?”
“Ik ontwikkel dat steeds meer. Maar als ik echt maak wat ik wil maken mag ik nog meer durf hebben.”

“Wat zeggen jouw cursisten over je les?”
“Dat ik inspireer, bevestiging geef, maar soms wordt er ook wel eens iemand kwaad.
Wanneer ik iemand over een drempel moet helpen, zoals bijvoorbeeld een cursist die een grens over moest om over haar foto’s heen te durven tekenen.”
Met een spontane lach:
“Het was echt een doorbraak, ze maakt tof werk!”

En Eg cursist van Astrid Schrage:
Astrid Schrage, lerares bij de Gooise Academie kwam met het idee om over mijn eigen foto's te gaan schilderen. Aanvankelijk dacht ik: "Ben je nu helemaal beteuterd?" Terugkijkend besef ik dat het de aanzet is geweest nieuwe stappen te maken als kunstenaar.

“Je hebt systemisch werk gedaan, (hoe onbewuste patronen en dynamieken in jezelf en je familiesysteem je gedrag bepalen red.), jarenlang op St. Maarten gewoond en gewerkt, nu geef je les op een middelbare school en op de Gooise Academie."

“Hoe werkt die ervaring door op je lessen bij ons? “
Je leert naar iemand te kijken met een systemische blik, zonder oordeel. Je kijkt naar diepere lagen, naar de wereld die achter een persoon zit. Die wereld neemt iemand mee in zijn/haar werk op de Academie. Kunst kan natuurlijk ook verwerking zijn van dieper liggende emoties of trauma’s.“

“En de ervaring van St. Maarten?”
Het mooie is dat je door even weg te zijn geweest uit Nederland leert om op andere manieren naar de wereld te kijken. Ik waardeer Nederland nu veel meer.

Op de school waar ik werk in Almere begrijp ik mijn leerlingen, die overal vandaan komen beter. Ik snap wat ervoor nodig is om je aan te passen, wat je moet investeren.

Op de academie komt bijna iedereen uit de regio, soms ook van verder. De sfeer is er relaxed. Die combinatie werkt voor mij goed. En daar gaat het tenslotte om, de combinatie die je in beweging zet.

Interview van Agnes Bruintjes met Astrid Schrage februari 2025